زعفران این رشته های نازک سرخ رنگ که از " گل کروکوس ساتیووس " به دست می  آیندنه تنهاگرانبهاترین ادویه جهان است بلکه گنجینه ای ازخواص سلامتی را  درخود جای داده است . قرن ها است که در طب سنتی و آشپزی ملل مختلف به ویژه ایران جایگاه ویژه ای دارد اما مانند هر ماده قدرتمند دیگری , زعفران هم روی دیگری دارد و مصرف بی رویه آن می تواند مضر باشد . بیایید با زبانی ساده و روشن با خواص و مضرات این طلای سرخ آشنا شویم .

خواص شگفت انگیز زعفران :


1 - قاتل افسردگی و تقویت کننده روحیه ( ضد افسردگی طبیعی ) ; 

تحقیقات علمی نشان داده اند که زعفران می تواند علائم افسردگی خفیف تا متوسط را به اندازه برخی دارو های رایج ( و با عوارض جانبی کمتر ) کاهش دهد . ترکیباتی مانند " کروسین " و "  سافرانال " در زعفران بر سطح بر سطح انتقال دهنده های عصبی شادی آور مثل " سروتونین " در مغز تاثیر می گذارد و باعث بهبود خلق و خو و کاهش اضطراب می شوند .

2 - سلاحی قدرتمند در برار رادیکال های آزاد ( آنتی اکسیدان قوی ) ; 

زعفران سرشار از آنتی اکسیدان های مختلف مانند کروسین , کروستین , سافرانال و کاروتنوئیدهاست . این ترکیبات از سلول های بدن در برابر آسیب رادیکال های آزاد محافظت می کنند . رادیکال های آزاد عامل پیری زود رس و بسیاری از بیماری های مزمن مانند سرطان , بیماری های قلب و عروق و آلزایمر هستند .

3 - دوستدار قلب و عروق ;

 آنتی اکسیدان های زعفران به کاهش کلسترول بد ( LDL ) و تری گلیسیرید خون کمک می کنند . همچنین ممکن است فشار خون را کاهش داده و از سفت شدن دیواره رگ ها ( تصلب شرایین ) جلو گیری کنند . همه این عوامل در کنار هم زعفران را به یک محافظ طبیعی برای قلب تبدیل می کند .

4 - تقویت کننده حافظه و محافظ مغز ( ضد آلزایمر ) ; 

مطالعات امید وار کننده ای نشان می دهند که ترکیبات موجود در زعفران , به ویژه کروسین , ممکن است از سلول های مغزی در برابر آسیب محافظت کرده و تجمع پلاکت های مضر مرتبط با آلزایمر را کاهش دهند . زعفران می تواند به بهبود عملکرد حافظه و یادگیری کمک کند .

5 - کمک به کنترل قند خون ; 

برخی تحقیقات حاکی از آن است که زعفران ممکن است حساسیت به انسولین را افزایش داده و به کنترل سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کمک کند .

6 - تسکین دهنده درت های قاعدگی ( دسمنوره ) ;

زعفران به دلیل خواص ضد التهابی و تاثیر بر سیستم عصبی , می تواند در کاهش شدت و مدت درد های شکمی و ناراحتی های خلقی مرتبط با قاعدگی موثر باشد .

7 - حافظ سلامت چشم ( دژنراسون ماکولا ) ;

کاروتنوئید های موجود در زعفران به ویژه کروسین و کروستین ممکن است از سلول های شبکیه چشم محافظت کرده و پیشرفت بیماری دژنراسیون ماکولا و ابسته به سن ( AMD ) را که علت اصلی نابینایی در سالمندان است را آهسته تر کند .

8 - تقویت کننده میل جنسی ( مقوی باه ) ;

در طب سنتی , زعفران همواره به عنوان یک محرک جنسی قوی شنناخته شده است . تحقیقات جدید نیز تاثیر مثبت آن را بر  بهبود عملکرد جنسی در مردان و زنان تایید کرده اند .

9 - دوستدار پوست و مو ;

آنتی اکسیدان های زعفران با مبارزه با رادیکال های آزاد به جوان سازی پوست کمک می کنند . خاصیت ضد التهابی آن نیز می تواند برای بهبود آکنه و اگزما مفید باشد . همچنین گفته می شود استفاده موضعی از ماسک زعفران یا شستشوی مو با آن می تواند به تقویت و درخشندگی مو کمک کند .

مضرات و ملاحظات مهم مصرف زعفران :

1 - مسمومیت در مصرف زیاد ( Overdose ) ;

مهم ترین و خطرناک ترین عارضه زعفران , مصرف بیش از حد آن است . مصرف بالای زعفران ( معمولا بیش از 5 گرم در روز برای افراد معمولی , ویا حتی مقادیر کمتر در برخی افراد حساس ) می تواند کشنده باشد . علائم مسمومیت شامل زردی پوست و چشم ( شبیه یرقان ) , سرگیچه شدید , استفراغ خونی , اسهال خونی , خونریزی از ( بینی , لبها و پلک ها ) , بی حالی , کاهش خطرناک گلبول های قرمز و پلاکت ها , نارسایی کلیه و کبد و در نهایت مرگ است . هرگز در مصرف زعفران زیاده روی نکنید .

2 - خطر برای زنان باردار ;

مصرف مقادیر درمانی یا زیاد زعفران در دوران بارداری به شدت منع شده است . زیرا می تواند باعث انقباضات رحمی , سقط جنین یا زایمان زودرس شود . مصرف مقدار بسیار کم آن به عنوان ادویه در غذا معمولا مشکلی ندارد اما احتیاط شرط عقل است و بهتر است در این دوران با پزشک مشورت شود .

3 - واکنش های آلرژیک ;

برخی افراد ممکن است به زعفران حساسیت داشته باشند که می تواند به صورت کهیر , خارش پوست , آبریزش بینی یا مشکلات تنفسی بروز کند .

4 - تداخل دارویی ;

زعفران ممکن است با برخی دارو ها تداخل داشته باشد مانند :

- دارو های ضد افسردگی ; چون خود زعفران اثر ضد افسردگی دارد , مصرف همزمان با این دارو ها ممکن است عوارض جانبی مانند ( سرگیجه , خواب آلودگی و خشکی دهان ) را تشدید کند .

- دارو های فشار خون ; زعفران ممکن است فشار خون را کاهش دهد . مصرف همزمان آن با دارو های کاهنده فشار خون می تواند باعث افت شدید فشار خون شود .

- دارو های رقیق کننده خون ( ضد انعقاد ) ; زعفران ممکن است اثر این دارو ها را افزایش داده و خطر خونریزی را بالا ببرد .

5 - تاثیر بر قند خون ;

اگر چه زعفران ممکن است به کاهش قند خون کمک کند اما در افراد دیابتی که دارو مصرف می کنند این اثر می تواند منجر به افت قند خون ( هیپو گلیسمی ) شود . نظارت بر قند خون در این افراد ضروری است .

6 - کاهش اشتها و سرگیجه ;

مصرف حتی مقادیر معمول ( مثلا حدود 1.5 گرم در روز ) ممکن است در برخی افراد باعث کاهش اشتها , سرگیجه , سردرد , خشکی دهان , اضطراب و یا خواب آلودگی شود .

نکات کلیدی برای مصرف ایمن و مفید ;

1 - مصرف متعادل ; 

کلید بهره مندی از زعفران , مصرف بسیار کم و متعادل آن است . برای مصارف خوراکی روزانه و به عنوان ادویه همان چند رشته ( حد اکثر 0.5 گرم یا کمتر در روز ) که در غذا ها یا نوشدنی ها استفاده می کنید کافی و بی خطر است .

2 - مصرف درمانی فقط زیر نظر پزشک ;

هرگز برای درمان بیماری ها ( مثل افسردگی ) به صورت خودسرانه و با دوز های بالا از زعفران استفاده نکنید . حتما با پزشک و یا متخصص طب سنتی مجرب مشورت کنید و تحت نظر آن ها عمل نمایید .

3 - احتیاط در بارداری و شیر دهی ;

زنان باردار باید از مصرف مقادیر دارویی زعفران اکیدا خودداری کنند . در دوران شیر دهی نیز احتیاط توصیه می شود .

4 - مشاوره با پزشک در صورت بیماری یا مصرف دارو ;

اگر بیماری خاصی دارید ( بخصوص مشکلات خونی , کبدی , کلیوی , فشار خون بالا یا پایین , دیابت , اختلالات دوقطبی ) یا داروی خاصی مصرف می کنید حتما قبل از مصرف زعفران به مقدار بیشتر از حد معمول ادویه , با پزشک خود مشورت نمایید .

5 - کیفیت مهم است ;

زعفران تقلبی یا آلوده می تواند خطرات بیشتری داشته باشد . از مابع معتبر و زعفران خالص و با کیفیت استفاده نمایید .

سخن پایانی :

زعفرن این هدیه گرانبهای طبیعت با خواص درمانی چشمگیرش واقعا شایسته عنوان " طلای سرخ " است . از تقویت مغز و قلب گرفته تا بهبود خلق و خو و سلامت پوست . فواید آن انکار ناپذیر است . اما قدرت زعفران در کنار فوایدش خطراتی جدی را نیز به همراه دارد . زیاده روی در مصرف زعفران می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد . رمز استفاده ایمن و مفید از این گوهر سرخ مصرف بسیار کم و متعادل در حد ادویه معمول غذا و پرهیز مطلق از مصرف خودسرانه دوز های بالا برای درمان است . همیشه جانب احتیاط را رعایت کنید و در صورت نیاز به استفاده درمانی حتما زیر نظر متخصص اقدام نمایید . از این نعمت خدادادی به اندازه و با آگاهی بهره برداری نمایید تا ضامن سلامتی شما باشد .